پرورش مرغ بومی تخمگذار از گذشته هاي دور در ايران رايج بوده است.

مرغ بومي كه به آن مرغ خانگي، مرغ محلي و مرغ روستايي نيز گفته مي شود توسط خانواده هاي روستايي و عشايري نگهداري شده و با استفاده از گوشت، تخم و پر آنها بخشي از نيازهاي اين خانواده ها برطرف مي گردد.

بررسي وضعيت و عملكرد مرغ بومي در روستاها نشان مي دهد دانش مرغ بومي مردم داراي تنوع زيادي است و عدم رعايت نكات پرورشي، تغذيه اي و بهداشتي موجب تلفات زياد نيمچه ها تا قبل از بلوغ و توليد كم تا متوسط مرغان بالغ گرديده است.

اين مقاله با استفاده از كتابهاي علمي مختلف و با بهره گيري از تجربيات عملي مولفين و با هدف افزايش سطح دانش فني روستائيان و ديگر افراد علاقمند در جنبه هاي مختلف پرورش مرغ تخمگذار بومي از جمله مديريت پرورش، جايگاه ، تغذيه، جوجه كشي و بهداشت مرغ بومي تهيه و تنظيم شده است.

و به راحتی میتوانید پروژه مرغداری خود را آغاز کنید.

مقدمه ای بر مرغ تخمگذار

تخم مرغ روزانه خریداران زیادی را به سمت خود جذب میکند چرا که علاوه بر قیمت مناسب دارای ارزش غذایی بیسار زیادی است. تخم ها توسط مرغ تخمگذار تولید می شود.

مرغ های تخمگذار نژادهای تخصصی هستند؛ که به دلیل میزان بالای تولید تخم مرغ انتخاب شده اند؛ و با نژادهای پرورش یافته گوشتی (جوجه های گوشتی) متفاوت هستند.

از مقایسه مرغ تخمگذار با مرغ های گوشتی می توان به وزن سبک و استعداد تولید تخم مرغ زیاد در طول دوره تولید اشاره کرد.

معمولا مرغ های تخمگذار دارای بدنی کشیده و گردنی باریک و بلند، پاهای ظریف، تاج و ریش قرمز فاصله سه انگشتی میان دو استخوان در ناحیه کلوآک بوده و قادرند در یک دوره تولید بیش از ۲۵۰ عدد تخم مرغ تولید نمایند.

یکی از مزیت های اصلی و بسیار مهم پرورش مرغ تخمگذار بومی مقاوم بودن آنها در برابر بیماری است.

و اینکه خوراک کمتری هم مصرف میکنند.

همچنین هدف اصلی پرورش مرغ بومی تولید تخم مرغ های محلی بوده و در واقع درامد اصلی پرورش دهنده از طریق فروش تخم مرغ محلی به دست می آید. با توجه به اینکه قیمت تخم مرغ محلی بیش تر از تخم مرغ های سفید می باشد و خواهان زیادی دارد، پرورش مرغ تخمگذار سود بالایی دارد.

انتخاب زمین

جهت انتخاب زمین مناسب برای اجرا مرغداری مرغ تخمگذار بایستی مواردی از قبیل:

در دسترس بودن امکانات رفاهی مانند جاده های ارتباطی مناسب، نزدیکی برق، آب و … را مد نظر قرار داد و حتی الامکان سعی نمود تا زمین مورد نظر به گونه ای انتخاب گردد که سرمایه گذار جهت آماده سازی آن و تهیه امکانات کمترین هزینه را متحمل گردد.

ضمن اینکه مکان مورد نظر بایستی دارای حداقل ضوابط جهاد کشاورزی برای راه اندازی مرغداری بومی باشد که برخی از این ضوابط عبارت اند از:

الف) داشتن حداقل فاصله یک کیلومتر با مراکز نگهداری دام و ماکیان گوشتی
ب) داشتن حداقل فاصله دو کیلومتر با مراکز نگهداری دام و ماکیان داشتی
ج) داشتن حداقل فاصله دو الی سه کیلومتری با مناطق مسکونی و مواردی از این قبیل که جهت احراز استعلام مثبت و صدور اجازه فعالیت از سوی سازمانهای ذیربط لازم می باشد.

طراحی ساختمان ها

جهت نگهداری و پرورش مرغ عموماٌ سالن های بسته ای در نظر گرفته می شوند که در طراحی آنها می توان شیوه های گوناگونی را به کار گرفت.

هم اکنون یکی از رایج ترین مدلهای طراحی وساخت سالنهای مرغداری، سالنهای بدون پنجره یا اصطلاحا windowless می باشند؛ که در این نوع ساختمان کمترین میزان پنجره بکار رفته و معمولا هواکشهای بسیار بزرگ به همراه پدهائی که در دیواره های جانبی قرار می گیرند وظیفه تامین هوای مورد نیاز را بعهده دارند.

از لحاظ بهداشتی و کنترلهای دیگر نیز این نوع ساختمانها قابل کنترل تر می باشند.

به هر حال صرفنظر از نوع طراحی های انجام گرفته موارد دیگری نیز در نوع ساخت و سازها دخالت دارند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره داشت:

اقدامات لازم قبل ورود جوجه

رمز موفقیت پرورش مرغ تخمگذار بومی ، اجرای یک برنامه مدیریتی مشخص و موثر قبل از ورود جوجه‌ها به فارم و طی دوران پرورش است.

از آنجا که اجرای برنامه های تغذیه ای و بهداشتی در فارم های چند سنی مشکل است بهتر آن است که از روش یکباره پر و یکباره خالی استفاده شود. (یعنی فقط یک بار جوجه های با سن یکروزه وارد سالن شود)

جهت دستیابی به نتایج بهتر رعایت مسائل زیر پیش از ورود جوجه ها ضروری است:

به‌منظور حفاظت از گله‌ها در مقابل بیماریها از نظافت و ضد عفونی شدن صحیح و کافی تجهیزات سالن و محوطه اطراف سالنها مطمئن شوید.
بستر در محوطه مادرهای مصنوعی باید هم سطح و یکنواخت باشد. بستر ناهموار ایجاد درجه حرارت غیر یکنواخت در کف سالن نموده و باعث مخفی شدن جوجه‌ها در بین پوشال بستر و یا در زیر دانخوریها و آبخوریها و محروم شدن از آب و دان در مرحله رشد می‌شود.
سعی کنید که هر سالن را با جوجه مربوط به یک گله مادر پر نمائید، اگر این کار عملی نیست حداقل هر سالن را با جوجه‌های مربوط به گله‌های مادر همسن پر نمائید. این امر رقابت بین طیور را کاهش می‌دهد.
زمان رسیدن جوجه به فارم را مشخص نموده و برای دریافت جوجه آمادگی کامل داشته باشید.
هیترها را کنترل و از صحت کار آنها مطمئن شوید و با توجه به وضعیت هوای محیط 24 تا 36 ساعت قبل از ورود جوجه آنها را روشن نمائید. در این صورت قبل از ورود جوجه بستر کاملا گرم و درجه حرارت هوای سالن مناسب پذیرش جوجه می‌باشد.
ضمن جلوگیری از وزش هوا از وجود هوای کافی داخل سالن بخصوص زمانی که از حرارت مستقیم استفاده می‌کنید مطمئن شوید.
به ازاء هر 1000 قطعه جوجه در محدوده مادرهای مصنوعی 10ـ8 عدد آبخوری آویز ثابت و 6 عدد آبخوری کمکی کوچک کله قندی و یا پلاستیکی، یعنی جمعاً 16ـ14 عدد آبخوری در نظر گرفته شود. این آبخوریها قبل از جوجه‌ریزی بایستی با آب تمیز پر شده و درجه حرارت آب آبخوریها باید حدود 15ـ10 درجه سانتیگراد باشد. همچنین در سیستم آبخوری نیپل نیز بایستی از آبخوریهای کمکی استفاده شود.
اضافه کردن مولتی ویتامین در چند روز اول به آب آشامیدنی مفید می‌باشد. زیرا ممکن است ویتامین موجود در دان بعلت گرما کاهش یافته باشد.
ایجاد فضای اضافی جهت تغذیه در چند روز اول لازم می‌باشد. حداقل 20% از فضای مادرهای مصنوعی در روی بستر با صفحات مقوائی و یا کفی کارتن پوشانده شود و در آنها همیشه مقدار کمی دان تازه وجود داشته باشد. در این صورت همواره طیور به دان دسترسی خواهند داشت.
شروع تغذیه بایستی با دان کرامبل با اندازه مناسب و بدون گرد و پودر دان باشد. (یا از سوپر استارتر استفاده کنید)
دانخوریها و آبخوریها را مستقیماً زیر و یا خیلی نزدیک به مادرهای مصنوعی ندهید تا طیور براحتی بتوانند در اطراف آنها حرکت نمایند.
با استفاده از دماسنجی که بتواند حداقل و حداکثر درجه حرارت را نشان دهد، درجه حرارت محوطه مادرهای مصنوعی و درجه حرارت سالن را کنترل نمائید.
قبل از جوجه‌ریزی، هیترها را از نظر صحت کار آنها، آبخوریها را از نظر پاکیزگی و عاری بودن از پوشال و درجه حرارت مناسب آب، دانخوریها را از نظر وجود دان کافی و در دسترس بودن آنها کنترل نمائید.

تراکم جوجه‌ریزی

یکی از ضروریات اصلی رشد، حفظ سلامتی و کیفیت عمومی زیست و تامین فضای کافی برای هر پرنده می‌باشد.

میزان فضای در نظر گرفته شده بستگی به مجموعه‌ای از فاکتورها نظیر: وزن طیور، نوع سالن (باز و بسته)، شرایط آب و هوائی منطقه و فصل و امکانات و تجهیزات سالن دارد.

بدین جهت برای محاسبه ظرفیت جوجه‌ریزی بایستی بطور دقیق از ابعاد داخلی سالن‌ها مطلع باشیم.

در تابستان و بخصوص در واحدهایی که امکان بروز مشکلات وجود دارد بایستی تراکم جوجه‌ریزی را کم نموده و در سالن هایی که از تهویه مناسبی برخوردار نمی‌باشند بایستی دقت بیشتری نمود و تراکم جوجه‌ریزی در آنها را نیز کاهش داد.

سالنهای باز: تراکم جوجه‌ریزی در سالنهای باز براساس فصل و نوسانات درجه حرارت متفاوت بوده و بایستی در تابستان از تراکم جوجه‌ریزی در سالنهای مذکور کاسته شود.

یکی از دلایل کانیبالیسم یا هم نوع خواری در مرغداری ها تراکم بیش از حد می باشد. برای خواندن مقاله رفع کانیبالیسم اینجا کلیک کنید

تخلیه جوجه ها

طولانی شدن زمان تخلیه جوجه باعث دهیدراته شدن (کاهش آب بدن) جوجه‌ها و در نتیجه افزایش تلفات و کاهش پتانسیل رشد می‌گردد.

توجه به کلیه نکات زیر هنگام جوجه ریزی لازم و ضروری است:

ـ مطمئن شوید که تحویل و توزیع جوجه‌ها در سالنها بطور صحیح انجام شده است.
جعبه‌ها را به آرامی نزدیک به‌دان و آب در محدوده مادرهای مصنوعی تخلیه نمائید.
جعبه‌های خالی را در یک طرف سالن‌ها جمع نمائید تا براحتی بتوانید آنها را به خارج از سالن انتقال دهید.
جوجه‌ها باید سرزنده و شاداب و بدون نقص ظاهری باشند.
جوجه‌ها بایستی در محدوده مادرهای مصنوعی قرار گیرند که روشنائی آنها از مادرهای مصنوعی و یا از لامپهای سالن که در بالای مادرهای مصنوعی هستند تامین می‌گردد.
در صورتی که سالن دارای شرایط قابل کنترل باشد محصور کردن طیور در محدوده مادر مصنوعی ضرورتی ندارد ولی در صورتی که تعداد جوجه‌ها کم باشد و همچنین در سالنهای باز مفید می‌باشد.
1 الی 2 ساعت پس از استقرار، وضعیت توزیع جوجه‌ها در زیر مادرهای مصنوعی و میزان دسترسی آنها را به آب و دان کنترل نمائید.

کنترل رطوبت

رطوبت نسبی سالن مرغ تخمگذار بومی باید 70-50 درصد باشد.

رطوبت سالن باعث حفظ کیفیت بستر شده و از خشک شدن زیاد بستر و ایجاد گردوغبار جلوگیری می‌نماید.

رطوبت بالاتر را باید با افزایش تهویه کاهش داد.

افزایش تهویه باعث از دست رفتن گرما و صرف هزینه اضافی است.

وسائلی که بسرعت و به درستی بتوانند رطوبت را اندازه‌گیری نمایند تا حدی غیر معتبر می‌باشند و احتیاج به کالیبره کردن مکرر داشته و بدین جهت کنترل رطوبت را مشکل می‌سازند.

ایجاد رطوبت نسبی بالاتر برای جوجه یکروزه استرس جابجائی جوجه از جوجه‌کشی تا مزرعه را کاهش داده و رطوبت کمتر، شانس دهیدراته شدن(کاهش آب بدن) جوجه را افزایش می‌دهد.

افزایش آبخوری برای جوجه یکروزه:

برای جوجه یکروزه بومی به ازاء هر 1000 قطعه جوجه 6 آبخوری کوچک کله قندی و یا سینی در نظر بگیرید.

این آبخوری‌ها هیچگاه نباید خالی باشند و مرتباً باید تمیز و مجدداً با آب تمیز و تازه پر شوند.
بسیار مهم است که روز اول ورود جوجه‌ها به سالن آب در آبخوری ها به‌میزان کافی وجود داشته باشد تا جوجه‌ها براحتی بتوانند به‌آب دسترسی پیدا کنند.
سطح آب در آبخوریها با بزرگ شدن جوجه‌ها بایستی کاهش یابد تا از ریخت و پاش آب بوسیله جوجه‌ها جلوگیری شود.
تقریباً 48 ساعت پس از جوجه‌ریزی باید آبخوریهای کمکی جمع شوند.
ارتفاع آبخوریهای آویز باید هم سطح پشت پرنده باشد.
تنظیم آبخوریها مرتباً باید کنترل شده تا ضمن توزیع آب به‌میزان کافی از ریزش آب و هدر رفتن آن نیز جلوگیری شود.
صرفنظر از نوع سیستم آبخوری همواره باید بازاء هر 3 متر عرض سالن یک ردیف آبخوری در نظر گرفته شود. (توزیع یکنواخت آب در سالن)

مدیریت دانخوری ها:

طول دانخوری زنجیری برای هر پرنده حداقل 5/2 سانتیمتر و تعداد دانخوری بشقابی برای 1000 قطعه 20-18 عدد منظور شود.

حداقل یک ردیف دانخوری بشقابی برای هر 5 متر عرض سالن لازم است.
در دوران پرورش دانخوریها باید بطرف بالا کشیده شوند، بطوری که لبه دانخوری همسطح پشت طیور باشد.
سطح دان در دانخوریها بایستی به اندازه‌ای باشد که ضمن دسترسی طیور به دان از ریخت و پاش و ضایع شدن آن جلوگیری شود،
کنترل مرتب اطراف دانخوریها از نظر وجود یا عدم وجود دادن، مقدار دان موردنیاز در دانخوریها را نشان می‌دهد.
همچنین به‌منظور پیشگیری از ماندن دان در دانخوریها و کهنه شدن و احتمالا کپک زدگی دان، باید همه روزه پس از مصرف کامل دان قبلی، دان در دانخوریها توزیع شود.

مدیریت بستر:

بستر ممکن است از پوشال چوب، خرده کاغذ ، کاه خرد شده و پوسته شالی و گندم (خاسوج) باشد.

به‌منظور پیشگیری از بروز بیماری آسپرویلوز، از مصرف بستر پوسیده و کپک زده خودداری نمائید.
از مصرف تراشه چوب سفت که دارای تانن زیادی است و همچنین تراشه چوب‌ریز و خاک اره‌ای که اگر بوسیله جوجه خورده شود باعث سوراخ شدن چینه دان و سنگدال می‌شود خودداری کنید.
بهترین بستر، تراشه چوب سفید با کیفیت خوب است.
کاه در صورتی که به‌صورت صحیح عمل‌آوری و نگهداری شده باشد می‌تواند بستر مناسبی باشد.
از مصرف پوشال پودر شده، مرطوب و یا کلوخه خودداری نمائید.
بستر با کیفیت خوب دارای 35-30 درصد رطوبت می‌باشد.
ارتفاع بستر 7-5 سانتیمتر توصیه شده است.
هیچگاه بستر قدیمی را مجدداً استفاده نکنید. همیشه بستر قدیمی را خارج و برای هر نوبت جوجه‌ریزی از بستر تازه و جدید استفاده نمائید.

مدیریت نوردهی و روشنائی:

در پرورش مرغ تخمگذار بومی از برنامه نوردهی خاصی استفاده میشود و بسته به سن پرنده از مدت نور و شدت نور متفاوت استفاده میشود. که از طریق این لینک در دسترس است (برنامه نوری مرغ تخمگذار)

خاموشی در ساعاتی از روز باعث عادت کردن طیور به تاریکی شده و از وحشت آنها در موقع قطع برق و نتیجتاً تجمع و خفگی طیور پیشگیری می‌نماید.
در هنگام طراحی سیستم روشنائی، یک ردیف لامپ در بالای محدوده مادرهای مصنوعی باید در نظر گرفته شود تا طیور بطرف منبع حرارتی، آب و دان هدایت شوند.
روشنایی سالن با استفاده از لامپهای معمولی و یا لامپهای فلورسنت تامین می‌گردد و نکته ضروری و اساسی این است که نور بطرف یکنواخت در سالن توزیع گردد.
همچنین بسیار مهم است که امکانات کم کردن شدت نور و تاریک کردن سالن وجود داشته باشد تا بتوانیم مواردی مثل خود خوری را کنترل کنیم

مدیریت تهویه و هوادهی:

هر اندازه توان رشد پرنده افزایش یابد نیاز به تامین اکسیژن و دفع حرارت بدن نیز افزوده می‌گردد.

بنابراین نیاز به تهویه در سالن های مرغداری امروزی به مراتب بیش از سابق است.

علاوه بر تامین هوای مورد مصرف مستقیم پرنده، حفظ کیفیت هوای سالن‌ها نیز ضروری است.

لذا سیستم تهویه سالن مرتباً بایستی بازنگری گردیده در صورت لزوم اصلاح شود.

دوره پرورش مرغ تخمگذار بومی:

جوجه: از یکروزگی تا سن یکماهگی.

پولِت: از یک ماهگی تا سن حدودا 3-4 ماه مرغ تخمگذار را پولت می نامند.

نیمچه تخمگذار (پولت) را در این سن (3-4ماه) وارد سالن هایی که برای تخمگذاری تعبیه شده وارد می کنند.

طول دوره پرورش:

به طور کل تخمگذاری مرغ ها به مدت 14 ماه پس از شروع تخمگذاری راندمان مفید دارد و پس از آن عمر اقتصادی آن ها پایان می یابد.

با توجه به اینکه مرغ های بومی در سن 5.5 ماهگی شروع به تخمگذاری میکنند؛ لذا با خرید جوجه یک روزه کل دوره حداکثر 19 ماه و با خرید نیمچه های 30 روزه نیز حداکثر 20 ماه می باشد.

باید بدانید که مرغ های تخمگذار چند ماه بعد از تخمگذاری (حدودا در سن ۹ ماهگی) به اوج می رسند و پس از آن میزان تخمگذاری آنها کاهش پیدا میکند.

به طور طبیعی مرغ ها میتوانند بین 5 – 10 سال عمر کنند ولی پرورش اقتصادی مرغ دوره کوتاهی دارد و پس از اتمام دوره بایستی پرورش دهنده گله جدید را جایگزین کند.

شرکت طیوران صنعت سید در طرح حمایت از مشتریان ، گله پایان تولید را از مرغدار خریداری میکند و یا در صورت درخواست مرغدار، با گله جوان پرتولید بصورت کاملا رایگان جایگرین می کند.

تجهیزات و سرمایه لازم برای پرورش مرغ تخمگذار :

در مقایسه یا مرغداری های صنعتی، پرورش مرغ تخمگذار بومی به سرمایه کمتری نیاز دارد.

بیشترین هزینه ها شامل:

خرید جوجه ها و یا نیمچه ها، تهیه دان، تهیه زمین و خرید تجهیزات مرغداری می باشد.

- لوازم مورد نیاز مرغداری :

* خرید قفس مرغ تخمگذار را از مراکز معتبر انجام دهید

- البته هزینه های جانبی دیگری هم باید پرداخت بشه:

جوجه، پولت یا مرغ از کجا تهیه کنیم؟ ( فروش پولت تخمگذار )

برای خرید جوجه یکروزه بومی تخمگذار با مدیرفروش تماس بگیرید

مدیرفروش 09117828200

برای خرید مرغ تخمگذار بومی با مهندس حسینی تماس بگیرید

مهندس حسینی 09111161167

بهترین نژاد مرغ تخمگذار

در بین نژاد های مرغ تخمگذار صنعتی، مرغ های لوهمن قهوه ای و سفید ، سوپرنیک چیک و… است که برای پرورش نیاز به مجوز های دولتی دارد.

در بین نژاد های مرغ تخمگذار بومی ، نژاد هایی نظیر گلپایگان ، جهادی ومرندی وجود دارد.

اما بهترین نژاد برای پرورش مرغ تخمگذار بومی، گلپایگان اصلاح نژاد شده است (بعلت داشتن صفات مطلوب مثل راندمان تخمگذاری بالا و کرچ نشدن و…).

برای شناخت کامل مرغ گلپایگان اصلاح نژاد شده، کلیک کنید

قیمت مرغ تخمگذار

قیمت مرغ بومی تخمگذار و جوجه یکروزه را میتوانید از سایت، پیج ایسنتاگرام و کانال تلگرام شرکت دریافت کنید.

نیمچه بخریم یا جوجه یکروزه؟

سن ، مهمترین اصل در راه اندازی است، چرا که در هر سنی باید برنامه نوری و غذایی متناسبی را اعمال کرد.

بنابراین باید دقیقا از سن مرغ ها اطلاع داشته باشید.

خرید مرغ های بالغ برای شروع اشتباه بزرگی است.

چون، جابجایی مرغ های بالاتر از 4 ماه، باعث آسیب رسیدن به سیستم تخمگذاری می شود.
سازگاری با محیط جدید در این سن بسیار سخت است و تخمگذاری به تعویق می افتد.

پرورش جوجه یکروزه دردسر و تلفات به همراه دارد.

اما، چون مرغ را از یکروزگی خودتان پرورش داده اید، سازگاری بالایی با همان محیط پیدا می کند
و هم اینکه از صحت تمام برنامه های نوری، تغذیه ای و واکسیناسیون اطمینان خواهید داشت.

بهترین سن برای راه اندازی سالن مرغ تخمگذار ، 3 – 4 ماهگی است